Your Physio Network - Γράφει ο Ξενοφών Κωνσταντάκης MT-MSc, MMACP, MCSP, AACP. Φυσικοθεραπευτής ΠΑΕ Παναθηναϊκός
Αποτελεί συνηθισμένη διάγνωση εφόσον και εαν υπάρχει φλεγμονή πλαγίως της άρθρωσης του ισχίου (εικ.1) σε μία ανατομική δομή η οποία ονομάζεται ‘ορογόνος θύλακος’ (μία μικρή ‘κάψουλα’ μέσω της οποίας αποφεύγεται η τριβή μεταξύ της οστέινης δομής που ονομάζεται μείζων τροχαντήρας και των γλουτιαίων τενόντων) (εικ.2). Αναμενόμενη αντίδραση σε περιπτώσεις όπου λόγω υπέρχρησης του ισχίου, μυϊκής αδυναμίας, ή μη-φυσιολογικής εμβιομηχανικής η τριβή αυτή πιθανώς να αυξηθεί προκαλώντας σε πρώτη φάση τενοντοπάθεια (ενίοτε τενοντίτιδα) των προαναφερθέντων τενόντων και μετέπειτα πιθανή τοπική φλεγμονή, οδηγώντας σε πόνο και δυσλειτουργία.
Εικόνα 1
Για κάποιο λόγο ωστόσο παρατηρούμε ότι ο…«φλεγμονώδης όρος», ‘τροχαντηρίτιδα’ τείνει να επικαλείται σε βάθος χρόνων στην πλειονότητα των περιπτώσεων από τους παρόχους υγείας για να περιγράψουν πόνο στα πλάγια του ισχίου. Αυτό συμβαίνει είτε επειδή είναι ο πιο διαδεδομένος όρος στις παθήσεις του ισχίου, είτε χάριν συντομίας και χρόνου είτε λόγω λαθασμένης διάγνωσης. Σ αυτό το σημείο λοιπόν, αξίζει να αναφέρουμε ότι τελικά, τα τελευταία χρόνια δεν αποτελεί και την πιο συνηθισμένη διάγνωση όσο θέλαμε να πιστεύουμε και αδίκως ‘κατηγορούσαμε’ τον ορογόνο θύλακο εξηγώντας στους ασθενείς ότι υπάρχει μια φλεγμονή στο σώμα. Μήπως λοιπόν τα ερευνητικά δεδομένα έχουν αλλάξει ; Μήπως περισσότερες ιστο-ανατομικές μελέτες έχουν έρθει στην επιφάνεια; Μήπως δεν είναι η πιο σωστή διάγνωση τελικά ;
Εικόνα 2
Η επικρατέστερη διάγνωση ;
Απεναντίας ερευνητικά και κλινικά μιλώντας κάνουμε λόγο για μία μυοσκελετική πάθηση (μη φλεγμονώδης κατά βάση) που αφορά κυρίως πάθηση συγκεκριμένων τενόντων και η οποία σε ορισμένες μόνο των περιπτώσεων ενδεχομένως να οδηγεί σε φλεγμονή.
Παίρνοντας τα πράγματα από την αρχή, αναφερόμαστε σε ένα από τα πιο συχνά και επώδυνα μυοσκελετικά σύνδρομα του ισχίου. Επικρατέστερο στο θηλυκό φύλο, γνωστό από τη διεθνή έρευνα ως ‘Επώδυνο Σύνδρομο Μείζονος Τροχαντήρα’ το οποίο περιλαμβάνει μια ‘γκάμα’ παθήσεων εκ των οποίων η πιο συνηθισμένη είναι η τενοντοπάθεια των μέσου (ή/και μικρού) γλουτιαίου μυ (εικ.3) ή ένας σπασμός του ‘τείνοντα την πλατιά περιτονία’ μυός. Ας ρίξουμε για παράδειγμα μια ματιά στα παρακάτω ερευνητικά ευρήματα τα οποία εμφανίζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
Εικόνα 3
Χαρακτηριστικά, πραγματοποιήθηκε μία μεγάλη Αμερικάνικη έρευνα με 877 ασθενείς με πόνο στην εξωτερική πλευρά του ισχίου επιστρατεύοντας διαγνωστικό υπέρηχο σε συνάρτηση με την κλινική εικόνα των ασθενών. Από αυτούς μόνο οι 150 εμφάνισαν φλεγμονώδεις ενδείξεις (τροχαντηρίτιδα). Οι υπόλοιποι 438 διαγνώστηκαν με τενοντοπάθεια των γλουτιαίων τενόντων και οι 250 με ‘σφιχτή’ ‘λαγονοκνημιαία ταινία’. Διαθέσιμα λοιπόν ερευνητικά δεδομένα που μας αποδεικνύουν τη μειωμένη συχνότητα μιας πιθανής φλεγμονής στην πλάγια πλευρά του ισχίου.
Κλινική εικόνα
Το σύνδρομο αυτό εκδηλώνεται με πόνο σε συγκεκριμένες τροχιές του ισχίου. Επίσης χαρακτηριστικό εύρημα είναι η ευαισθησία κατά την ψηλάφηση, τοπικά στην πλάγια πλευρά του ισχίου (εικ.4), ο πόνος κατά την πλάγια κατάκλιση, ο περιορισμός αρκετών καθημερινών δραστηριοτήτων, αθλητικών και μη όπως το τρέξιμο, η μονοποδική στήριξη στις σκάλες (ανέβασμα-κατέβασμα), ακόμα και το περπάτημα.
Εικόνα 4
Η σωστή διάγνωση το ‘κλειδί ‘
Καταλύτη για τη θεραπεία του συγκεκριμένου συνδρόμου όπως και για κάθε μυοσκελετική πάθηση αποτελεί η λεπτομερής λήψη ιστορικού. Αναλύοντας τα στοιχεία που προκύπτουν και κάνοντας σωστή διαφοροδιάγνωση με άλλες παθήσεις της άρθρωσης του ισχίου σε συνδυσμό με τα ευρήματα της κλινικής εξέτασης, οδηγούμαστε ορθά στην επιλογή του κατάλληλου εξατομικευμένου θεραπευτικού πλάνου.
Θεραπεία
Η διεθνής ερευνητική κοινότητα υποστηρίζει τη φυσικοθεραπεία σαν λύση στο σύνδρομο αυτό, περιλαμβάνοντας ένα συνδυασμό παθητικών και ενεργητικών μεθόδων θεραπείας. Η επιλογή αυτής φαίνεται να αποτελεί μονόδρομο εγγυώντας μακροπρόθεσμα θεραπευτικά αποτελέσματα σε αντίθεση με άλλες θεραπευτικές παρεμβάσεις όπως η χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής ή κάποια ενέσιμη αγωγή οι οποίες παρέχουν κυρίως προσωρινή ανακούφιση των συμπτωμάτων.
Συμπερασματικά
Αντιλαμβανόμαστε πως ο πόνος πλάγια του ισχίου δε μαρτυρά απαραιτήτως φλεγμονή στην περιοχή (τροχαντηρίτιδα). Άρα γιατί λοιπόν να ‘εγκαθιστούμε’ στο μυαλό των συγκεκριμένων ασθενών μια…εικόνα φλεγμονής χωρίς καν να υπάρχουν στοιχεία αυτής τόσο συχνά ; Γιατί να τους χορηγείται αντιφλεφμονώδης φαρμακευτική αγωγή; γιατί να λαμβάνουν αντιφλεγμονώδεις ενέσεις; ,παρεμβάσεις οι οποίες φαίνεται να βοηθούν βραχυπρόθεσμα τις περισσότερες φορές χωρίς να δίνουν οριστική λύση στο πρόβλημα.
Με απλά λόγια, στην πλειοψηφία των περιπτώσεων αναφερόμαστε κυρίως σε συγκεκριμένους τένοντες του ισχίου που πάσχουν. Το ‘επώδυνο σύνδρομο μείζονος τροχαντήρα’ (greater trochanteric pain syndrome) αποτελεί το δόκιμο όρο για να περιγράψει πόνο πλαγίως του ισχίου και είναι ένα σύνηθες μυοσκελετικό σύνδρομο που αφορά κυρίως την τενοντοπάθεια των γλουτιαίων τενόντων και δευτερεούσης ενδεχομένως τη φλεγμονή της περιοχής τοπικά (τροχαντηρίτιδα). Η διεθνής έρευνα κατατάσσει τη φυσικοθεραπεία στην πρώτη γραμμή αντιμετώπισης υποστηρίζοντας την αποτελεσματικότητά της.
Αναφορές:
1.Williams, B. S., & Cohen, S. P. (2009). Greater trochanteric pain syndrome: a review of anatomy, diagnosis and treatment. Anesthesia & Analgesia, 108(5), 1662-1670.
2.Long, S. S., Surrey, D. E., & Nazarian, L. N. (2013). Sonography of greater trochanteric pain syndrome and the rarity of primary bursitis. American Journal of Roentgenology, 201(5), 1083-1086.
3.Plinsinga, M. L., Ross, M. H., Coombes, B. K., & Vicenzino, B. (2019). Physical findings differ between individuals with greater trochanteric pain syndrome and healthy controls: A systematic review with meta-analysis. Musculoskeletal Science and Practice.
4.Fearon, A. M., Scarvell, J. M., Neeman, T., Cook, J. L., Cormick, W., & Smith, P. N. (2013). Greater trochanteric pain syndrome: defining the clinical syndrome. Br J Sports Med, 47(10), 649-653.
5.Brinks, A., van Rijn, R. M., Willemsen, S. P., Bohnen, A. M., Verhaar, J. A., Koes, B. W., & Bierma-Zeinstra, S. M. (2011). Corticosteroid injections for greater trochanteric pain syndrome: a randomized controlled trial in primary care. The Annals of Family Medicine, 9(3), 226-234.
6.Del Buono, A., Papalia, R., Khanduja, V., Denaro, V., & Maffulli, N. (2012). Management of the greater trochanteric pain syndrome: a systematic review. British medical bulletin, 102(1), 115-131.