Your Physio Network - Χάρης Συργιαμιώτης MSc, OMT, MMACP
Το επάγγελμα του φυσικοθεραπευτή έχεις ως βασικό στόχο την ανακούφιση συμπτωμάτων αλλά και την κινητική και λειτουργική αποκατάσταση ασθενών με ποικίλα προβλήματα μυοσκελετικής, νευρολογικής ή αναπνευστικής φύσεως. Οι φυσικοθεραπευτές μπορούν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους σε ενδονοσοκομειακούς χώρους, κέντρα αποκατάστασης, ιδιωτικές κλινικές, αθλητικούς οργανισμούς αλλά και κατ’οίκον.
Είναι αυτονόητο, ότι η συνεχής χρήση των άνω και κάτω άκρων αλλά και ολόκληρου του σώματος κατά την εφαρμογή τεχνικών θεραπείας και εγέρσεων-μετακινήσεων ασθενών, αποτελεί μια καθημερινή συνήθεια για τους φυσικοθεραπευτές. Αυτόματα, αυτή η υπέρχρηση σε συνδυασμό με τον αυξημένο όγκο εργασίας, τους καθιστά ευάλωτους σε τραυματισμούς και μυοσκελετικές κακώσεις. Ας δούμε, τι ερευνητικά στοιχεία υπάρχουν που αφορούν μυοσκελετικούς τραυματισμούς φυσικοθεραπευτών κατά την διάρκεια της εργασίας τους.
Τι αναφέρει η έρευνα ;
Σύμφωνα με την βιβλιογραφία, ένα ποσοστό που κυμαίνεται μεταξύ 53 - 91% των φυσικοθεραπευτών έχουν υποστεί τουλάχιστον μια φορά κάποια μυοσκελετική κάκωση κατά τη διάρκεια του εργασιακού τους βίου με την οσφυϊκή μοίρα να κυριαρχεί στην συχνότητα των τραυματισμών. Άλλα μέρη του σώματος που αναφέρθηκαν είναι ο αυχένας, η άκρα χείρα (αντίχειρες), η θωρακική μοίρα και οι ώμοι. Αξίζει να σημειωθεί ότι κακώσεις άκρας χείρας (αντίχειρες) αναφέρθηκαν συχνότερα σε έρευνες που αξιολογήθηκαν φυσικοθεραπευτές που εφαρμόζουν τεχνικές ‘Manual Therapy’ (χειροπρακτική), λόγω υπέρχρησης των χεριών με ποσοστό επικράτησης 57% - 83%. Τέλος, οι μυοσκελετικές κακώσεις που αφορούν τα κάτω άκρα δεν είναι τόσο συχνές, με ένα ποσοστό επικράτησης γύρω στο 11%.
Σαν παράγοντες ρίσκου που οδηγούν σε μυοσκελετικές κακώσεις έχουν καταγραφεί τα εργασιακά καθήκοντα και πιο συγκεκριμένα η εφαρμογή χειροπρακτικής ‘Manual Therapy’ και η μεταφορά εξαρτώμενων ασθενών. Επιπλέον, άλλοι παράγοντες που αναφέρθηκαν από συναδέλφους είναι :
τα επαναλαμβανόμενα καθήκοντα στην εργασία
η ίδια στάση σώματος κατά την εργασία για μακρά περίοδο και
τα υπερβολικά φορτία ασθενών που καλούνται να διαχειριστούν.
Επίσης, ένα ανησυχητικό φαινόμενο αποτελεί ότι τουλάχιστον το 50% των φυσικοθεραπευτών ανέφεραν σαν πολύ σημαντικό παράγοντα ρίσκου το γεγονός ότι συνέχισαν να δουλεύουν παρά τον τραυματισμό και τον πόνο που αισθανόντουσαν.
Σαν κυριότεροι παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση οσφυαλγίας αναφέρθηκαν οι μεταφορές και οι επαναλαμβανόμενες εγέρσεις ασθενών. Αξιοσημείωτο είναι ότι ένα πολύ υψηλό ποσοστό, περίπου 83% των περιστατικών οσφυαλγίας σχετίζεται με μεταφορές - χειρισμούς ασθενών ενώ φυσικοθεραπευτές που συχνά ασχολούνται με εξαρτώμενους ασθενείς φαίνεται να εμφανίζουν 3 φορές πιο συχνά συμπτώματα στην οσφυϊκή μοίρα σε σχέση με συναδέλφους που σπάνια δουλεύουν με παρόμοιους ασθενείς.
Πέραν των ειδικών τεχνικών κινητοποίησης με τα χέρια, άλλοι παράγοντες που καταγράφηκαν είναι ο υπερβολικός αριθμός ασθενών που καλούνται να θεραπεύσουν, η επαναλαμβανόμενη εργασία όπως και η εφαρμογή μάλαξης στους ασθενείς.
Ποιος ο ρόλος της ηλικίας και της εμπειρίας των θεραπευτών ;
Ας δούμε όμως ποια είναι η συσχέτιση μεταξύ των μυοσκελετικών κακώσεων των φυσικοθεραπευτών και της ηλικίας και εμπειρίας τους. Οι μυοσκελετικές κακώσεις κατά την εργασία φαίνεται να εμφανίζονται κυρίως σε ηλικιακά νεότερους και λιγότερο έμπειρους φυσικοθεραπευτές.
‘ Τα δεδομένα δείχνουν ότι τουλάχιστον το 45% των φυσικοθεραπευτών υπέστησαν την πρώτη μυοσκελετική κάκωση κατά την εργασία εντός των 5 πρώτων ετών της επαγγελματικής τους καριέρας που πιθανόν να δικαιολογείται λόγω έλλειψης επαγγελματικής εμπειρίας. ‘
Επίσης, η μέση ηλικία των φυσικοθεραπευτών που υπέστησαν την πρώτη σημαντική κάκωση κατά την εργασία ήταν τα 28 έτη που ταυτίζεται με το γεγονός ότι το 54% των φυσικοθεραπευτών με συμπτώματα στην οσφυϊκή μοίρα άνηκε στην ηλικιακή ομάδα 20 – 30 ετών.
Ποσοστά κακώσεων ανάμεσα στα 2 φύλα φυσικοθεραπευτών
Το γυναικείο φύλο φαίνεται να είναι πιο ευάλωτο σε τραυματισμούς. Οι γυναίκες εμφάνισαν στατιστικά σημαντικό υψηλότερο ποσοστό κακώσεων (21%) στην αυχενική, θωρακική και οσφυϊκή μοίρα, όπως επίσης και στα χέρια-καρπούς (13%) σε σχέση με τους άνδρες. Πιθανόν η μειωμένη μυϊκή δύναμη που εμφανίζει το γυναικείο φύλο σε σχέση με το ανδρικό να ευθύνεται για αυτό το συμπέρασμα.
Ειδικότητες φυσικοθεραπευτών και ποσοστά τραυματισμών
Επιπλέον, η ειδικότητα αλλά και ο χώρος εργασίας ενός φυσικοθεραπευτή φαίνεται να έχουν αντίκτυπο στις μυοσκελετικές κακώσεις που προκύπτουν. Φυσικοθεραπευτές που εργάζονται με εξωτερικούς ορθοπεδικούς ασθενείς ανέφεραν συχνές κακώσεις στους αντίχειρες. Συγκεκριμένα η εφαρμογή τεχνικών χειροπρακτικής σε πάνω από 10 ασθενείς την ημέρα αύξησε την πιθανότητα κάκωσης καρπού-χεριού κατά 8 με 14 φορές.
Αντίστοιχα, θεραπευτές που εργάζονται στην νευρολογική αποκατάσταση εμφανίζουν πιο συχνά κακώσεις θώρακα, οσφυϊκής μοίρας και γονάτων ενώ και η παιδιατρική αποκατάσταση φαίνεται να αυξάνει τα περιστατικά κάκωσης αυχένα, ισχίων, γονάτων και μηρών. Μάλιστα, οι θεραπευτές που ασχολούνται με παιδιά έχουν 3.5 φορές αυξημένη πιθανότητα κακώσεων του γόνατος λόγω συχνών θέσεων γονατίσματος στο έδαφος κατά τη διάρκεια των θεραπειών. Τέλος, η ενδονοσοκομειακή αποκατάσταση οδηγεί συχνά σε κακώσεις οσφυϊκής μοίρας και ποδοκνημικής/ποδιού λόγω των συχνών εγέρσεων-μετακινήσεων των ασθενών.
Από τα παραπάνω είναι κατανοητό ότι οι συχνές και κάποιες φορές βαριές μυοσκελετικές κακώσεις προκαλούν συνέπειες τόσο στον εργασιακό όσο και στον ψυχοκοινωνικό τομέα του θεραπευτή. Οι κυριότερες από αυτές που καταγράφηκαν σε έρευνες βάση ερωτηματολογίων και συνεντεύξεων είναι:
η ανάγκη τροποποίησης των τεχνικών θεραπείας με σκοπό να μην δυσχεραίνουν τον θεραπευτή
η ζήτηση αναρρωτικής άδειας λόγω συμπτωμάτων
η αλλαγή χώρου εργασίας, η μείωση ωρών εργασίας καθώς και
ο επηρεασμός των δραστηριοτήτων της καθημερινής ζωής.
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι ένα ποσοστό φυσικοθεραπευτών τουλάχιστον 40% ανέφερε ότι επισκέφθηκε κάποιον γιατρό λόγω συμπτωμάτων.
Συμπερασματικά
Εν κατακλείδι, τα ερευνητικά δεδομένα αποδεικνύουν την έντονη καταπόνηση των φυσικοθεραπευτών κατά την εργασία τους. Τα στοιχεία αυτά σίγουρα θα έπρεπε να ληφθούν σοβαρά υπόψιν από συλλόγους, φορείς και εκπαιδευτικά ιδρύματα με σκοπό την προώθηση και διασφάλιση κατάλληλων οδηγιών, προγραμμάτων αλλά και προστατευτικών μέσων στο επάγγελμα του φυσικοθεραπευτή.
Aναφορές
Glover, W., McGregor, A., Sullivan, C., & Hague, J. (2005). Work-related musculoskeletal disorders affecting members of the Chartered Society of Physiotherapy. Physiotherapy, 91(3), 138-147.
Adegoke, B. O., Akodu, A. K., & Oyeyemi, A. L. (2008). Work-related musculoskeletal disorders among Nigerian physiotherapists. BMC musculoskeletal disorders, 9(1), 1-9.
Rozenfeld, V., Ribak, J., Danziger, J., Tsamir, J., & Carmeli, E. (2010). Prevalence, risk factors and preventive strategies in work‐related musculoskeletal disorders among Israeli physical therapists. Physiotherapy Research International, 15(3), 176-184.
Shehab, D., Al-Jarallah, K., Moussa, M. A., & Adham, N. (2003). Prevalence of low back pain among physical therapists in Kuwait. Medical Principles and Practice, 12(4), 224-230.
Squadroni, R., & Barbini, N. (2005, June). Aging of physical therapists: From musculoskeletal complaints to self-protective behaviours. In International Congress Series (Vol. 1280, pp. 228-233). Elsevier.
Kallistratos, E., Kallistratou, A., & Toliopoulos, J. (2009). Attitudes to work and work environment management in lifetime practice: A questionnaire-based study for physiotherapists working in the private sector in Greece. International journal of health science, 2(2).
Wilhelmus Johannes Andreas, G., Wernstedt, P., & Campo, M. (2011). Work-related musculoskeletal disorders in female Swedish physical therapists with more than 15 years of job experience: prevalence and associations with work exposures. Physiotherapy theory and practice, 27(3), 213-222.
Nordin, N. A. M., Leonard, J. H., & Thye, N. C. (2011). Work-related injuries among physiotherapists in public hospitals: a Southeast Asian picture. Clinics, 66(3), 373-378.
Vieira, E. R., Schneider, P., Guidera, C., Gadotti, I. C., & Brunt, D. (2016). Work-related musculoskeletal disorders among physical therapists: a systematic review. Journal of back and musculoskeletal rehabilitation, 29(3), 417-428.
McMahon, M., Stiller, K., & Trott, P. (2006). The prevalence of thumb problems in Australian physiotherapists is high: an observational study. Australian Journal of physiotherapy, 52(4), 287-292.
Regla, P., & James, G. (1999). Thumb pain in physiotherapists: a preliminary study. British journal of therapy and rehabilitation, 6(10), 505-509.
Caragianis, S. (2002). The prevalence of occupational injuries among hand therapists in Australia and New Zealand. Journal of hand therapy, 15(3), 234-241.
Power, H., & Fleming, H. (2007). Work-related thumb pain in manipulative physiotherapists-an Irish survey. Physiotherapy Ireland, 28(2), 51.
Barnes, R., Birch, J., Cloete, M. M., Joubert, L., Usher, A. C., & Nel, M. M. (2007). The incidence of work-related low back pain among currently practicing physiotherapists in Bloemfontein. South African Journal of Physiotherapy, 63(1), 9-13.
Rugelj, D. (2003). Low back pain and other work-related musculoskeletal problems among physiotherapists. Applied ergonomics, 34(6), 635-639.
Anyfantis, I. D., & Biska, A. (2018). Musculoskeletal disorders among Greek physiotherapists: Traditional and emerging risk factors. Safety and health at work, 9(3), 314-318.