Your Physio Network - Γράφει ο Ξενοφών Κωνσταντάκης MT-MSc, MMACP, MCSP, AACP. Φυσικοθεραπευτής ΠΑΕ Παναθηναϊκός
Μanual therapy ή τεχνικές κινητοποίησης των αρθρώσεων, ή δια των χειρών θεραπεία, ή τεχνικές χειροπρακτικής. Τι είναι τελικά το πολυσηζητημένο manual therapy ; Ποιοι το εφαρμόζουν, σε ποιους εφαρμόζεται και ποια τα οφέλη της φυσικοθεραπευτικής αυτής μεθόδου ;
Ανασκόπηση
Ανοίγοντας το χρονοντούλαπο της ιστορίας, το manual therapy ‘συστήθηκε’ πριν από χρόνια (δεκαετία 50’) σαν μια ‘επαναστατική’ μέθοδος στον τομέα της μυοσκελετικής φυσικοθεραπείας. Μία θεραπευτική παρέμβαση που μέχρι και σήμερα περιλαμβάνειειδικούς χειρισμούς/τεχνικές κινητοποίησης των αρθρώσεων με τους οποίους οι φυσικοθεραπευτές με τα χέρια τους έχουν την ικανότητα να αξιολογουν και εν συνεχεία να θεραπεύουν δυσλειτουργικές ή/και επίπονες αρθρώσεις. Το σημαντικότερο όλων όμως είναι ότι συμβάλλει τόσο στην ανίχνευση όσο και στη θεραπεία της πραγματικής αιτίας της εκάστοτε πάθησης και κατόπιν των συμπτωμάτων αυτής.
Εφαρμογή λοιπόν ειδικών τεχνικών κινητοποίησης αρχικά για την αξιολόγηση του ασθενή στοχεύοντας εν συνεχεία θεραπευτικώς στη μειώση του πόνου του και στη βελτιώση της κίνησης των αρθρώσεων.
Ερχόμενοι στο…σήμερα, το manual therapy ωστόσο δε θεωρείται μόνο η εφαρμογή κάποιων χειρισμών. Όχι δεν είναι τόσο απλό! Δεν ακουμπάμε, δεν πιέζουμε, δεν κινητοποιούμε απλά έναν ασθενή αλλά είναι κάτι παραπάνω από αυτά.
Ουσιαστικά κάνουμε λόγο για μια συνολική προσέγγιση.
Βάσει διεθνών επιστημονκών οργανισμών το ‘manual therapy’ αποτελεί έναν εξειδικευμένο τομέα της φυσικοθεραπείας για τη αντιμετώπιση ποικίλων νευρο-μυοσκελετικών παθήσεων. Ένας τομέας ο οποίος ενσωματώνει και καθοδηγείται από τα διαθέσιμα επιστημονικά και κλινικά δεδομένα (evidence based practice) βασιζόμενος στο βιο-ψυχο-κοινωνικό μοντέλο αντιμετώπισης που πλαισιώνει κάθε ασθενή.
Βασικές πτυχές του manual therapy αποτελεί ο κλινικός συλλογισμός, δηλαδή το σκεπτικό με το οποίο θα δημιουργήσουμε το θεραπευτικό πλάνο σε συνεργασία με τον ασθενή εφαρμόζοντας κατόπιν εξειδικευμένες θεραπευτικές προσεγγίσεις οι οποίες περιλαμβάνουν χειρισμούς και ειδικές ασκήσεις. Επιπρόσθετα να αναφέρουμε ότι περιλαμβάνει ακόμα και την αξιολόγηση αλλά και τη θεραπεία του νευρικού ιστού (των νεύρων) του ασθενή μέσω ειδικών νευροδυναμικών διαδικασιών.
Σε ποιους εφαρμόζονται οι χειρισμοί ;
Λαμβάνοντας υπ’ όψιν και έχοντας αποκλείσει πιθανές αντεδείξεις, και σε συνδυασμό με άλλες φυσικοθεραπευτικές παρεμβάσεις βρίσκει πεδίο εφαρμογής σε πάσχοντες με νευρο-μυοσκελετικές παθήσεις ανεξαρτήτου ηλικίας όπως επίσης και σε αθλητές. Εκτός από την εφαρμογή του στην ορθοπεδική, εφαρμόζεται στην τραυματιολογία, στην παιδιατρική, ακόμα και σε ασθενείς με νευρολογικές παθήσεις με συνοδά μυοσκελετικά προβλήματα.
‘Manual therapist δε…γεννιέσαι, γίνεσαι ‘ !
Και εξηγούμε για να μην παρεξηγηθούμε! Γίνεσαι διότι μέσω της υποκειμενικής και αντικειμενικής αξιολόγησης έχοντας καταγράψει τις πολύ σημαντικές πληροφορίες λαμβάνεις τις σωστές αποφάσεις για την ακόλουθη θεραπεία για τον ασθενή σου, αποφάσεις οι οποίες αναπτύσσονται, βελτιώνονται, ‘ωριμάζουν’ μέσα από την κλινική και ερευνητική εμπειρία στο πέρασμα των ετών. Διαδικασίες οι οποίες απαιτούν χρόνο και εξάσκηση για την εκμάθηση και τη επίτευξη τους. Διότι αποκτάς, ‘σμιλεύεις’ και βελτιώνεις τις επιδεξιότητες των χεριών σου/χειρισμών σου (handling) με το πέρασμα του χρόνου, αλληλεπιδράς με συναδέλφους σου και αναζητάς ολοένα και περισσότερα ερευνητικά και κλινικά στοιχεία για την επίδραση και τις προοπτικές του manual therapy. Αυτά ενδεχομένως να μας τα επιβεβαιώνουν και οι παλιότεροι του κλάδου. Φυσικά, κανείς δεν τα γνωρίζει όλα και ποτέ δεν θα τα γνωρίζει όλα. Τη φράση όμως ‘γηράσκω αεί διδασκόμενος’ σίγουρα θα μπορούσε να την ενστερνιστεί στα πλαίσια της δια βίου μάθησης αν θέλει να εξελιχθεί ως πάροχος υγείας.
Διότι διερευνάς ατομικά ή συλλογικά τόσο τις επιδράσεις του manual therapy όσο και τις αντενδείξεις του, επαναξιολογείς και ασκείς κριτική – αυτοκριτική πρώτα στη δικιά σου προσέγγιση και στο θεραπευτικό πλάνο που επιστρατεύεις και κατόπιν στων συναδέλφων σου. Ακολουθείς τα ερευνητικά δεδομένα τα οποία αξιολογούν την αποτελεσματικότητά του. Θα λέγαμε ότι ‘manual therapist’ δεν είναι ενδεχομένως μόνο ένας τίτλος που αποκτάται από ένα Μάστερ ή ένα σεμινάριο αλλά βασίζεται, συμβαδίζει και εξελίσσεται με την κλινική και ερευνητική εμπειρία του φυσικοθεραπευτή. Για την ακρίβεια σύμφωνα με τη διεθνή επιστημονική κοινότητα, τείνει πλέον να μην αποτελεί τίτλο παρα μόνο μια εξειδίκευση ή ειδικότητα που απλά εντάσσεται στον τομέα της μυοσκελετικής φυσικοθεραπείας.
Δεν είναι… όλα manual therapy
Το ότι αγγίζουμε ή ‘πιέζουμε’ διάφορα σημεία του σώματος του ασθενή με τα χέρια μας δεν ορίζεται ως manual therapy όπως αρκετοί παρουσιάζουν ή επιδεικνύουν. To ότι ο οποιοσδήποτε θεραπευτής και μη (δυστυχώς) εφαρμόζει έναν χειρισμό ή ένα ‘ελκυστικό’ (!) ΄κρακ΄ στην πλάτη, στον αυχένα ή στη μέση ενός ανθρώπου χωρίς προηγουμένως να χει αξιολογησει ή γνωρίζει το ιστορικό του ατόμου για μας δε θεωρείται manual therapy, αντιθέτως μπορεί να θεωρηθεί ακόμα και μια επιβλαβής εφαρμογή για τον ασθενή.
Aς μην είμαστε απόλυτοι
Η απολυτοσύνη και η σκέψη ‘ευθεία γραμμή’ άλλωστε δε θεωρείται και το πιο ιδιαίτερο προσόν ενός ανθρώπου γενικότερα, πόσο μάλλον ενός φυσικοθεραπευτή. Ορισμένες φορές η προκατάληψη, η σιγουριά και η πεποίθηση ότι μία θεραπευτική παρέμβαση είναι η καλύτερη, ότι λειτουργεί περισσότερο από μια άλλη ή ότι μια μέθοδος δε συνεισφέρει θεραπευτικά καθόλου σε σχέση με μια άλλη, θα λέγαμε πως δε συνάδει με τον ορθό και εύστοχο κλινικό συλλογισμό τον οποίο θα πρέπει να χαρακτηρίζει έναν φυσικοθεραπευτή. Η επιστράτευση του στοχευμένου θεραπευτικου πλάνου επέρχεται από τον ίδιο το θεραπευτή κατόπιν κριτικής και ανάλυσης τόσο των ερευνητικών όσο και των καθημερινών του κλινικών δεδομένων.
Με βάση μια μέση γραμμή θα λέγαμε ότι τomanualtherapyούτε θεωρείται ‘’πανάκεια’’ της μυοσκελετικής φυσικοθεραπείας αλλά ούτε και μια απλή θεραπευτική μέθοδος που έχουμε στην ‘αναλγητική μας φαρέτρα’. Ωστόσο αποτέλεσε το έναυσμα για την αλλαγή πλεύσης του σκεπτικού μας, για το πως να προσεγγίζουμε, αξιολογούμε και να θεραπεύουμε ενδελεχώς κυρίως την αιτία και εν συνεχεία τα συμπτώματα μυοσκελετικών-αθλητικών διαταραχών.
Εν κατακλείδι
Αν λοιπόν ‘ζυγίσουμε’ το σκεπτικό μας λαμβάνοντας υπόψιν τα ερευνητικά και τα κλινικά δεδομένα για το manual therapy θα λέγαμε ότι αποτελεί μια σημαντική μέθοδο που έμελε να βελτιώσει σημαντικά στην προσέγγιση μας προς τον ασθενή τόσο στα πλαίσια της αξιολόγησης όσο και της θεραπείας. Όσον αφορά τις τεχνικές manual therapy, το μείζων θα λέγαμε ότι αποτελεί το ορθό της σκέψης μας, ποιες τεχνικές θα επιλέξουμε, σε ποιον ασθενή θα τις εφαρμόσουμε, πότε και γιατί θα τον οφελήσουν. Το ορθό της σκέψης μας που γεννάται αφότου έχουμε αξιολογήσει λεπτομερώς ή καλύτερα, έχοντας ακούσει ενδελεχώς τον ασθενή μας.
«Αφού πρώτα ακούσεις, κατόπιν σκέψου τι θα κάνεις» (Πιττακός, 650-570 πΧ)
Αναφορές
1. https://www.ifompt.org/About+IFOMPT/OMPT+Definition.html
2. American Physical Therapy Association (APTA) (2015) www.apta.org
3. Kachingwe AF, Phillips B, Sletten E, et al., (2008) Comparison of manual therapy techniques with therapeutic exercise in the treatment of shoulder impingement: A randomized controlled pilot clinical trial. J Man Manip Ther, 16(4):238-47
4. Maitland G. (2005) Peripheral manipulation. London, UK: Butterworth-Heinmann Ltd; 47e52, 129-67.
5. Kaltenborn F. M., Kaltenborg F. M., Kaltenborn T. B., et al., (2008) Manual Mobilization of the Joints: The Kaltenborn Method of Joint Examination and Treatment: Traction-Manipulation of the Extremities and Spine. Norli.