Your Physio Network - Γράφει ο Κωνσταντίνος Μιχόπουλος Μίχας, Φυσικοθεραπευτής BSc, MSc
Ο τραυματισμός των πλαγίων συνδέσμων της ποδοκνημικής, ή κοινώς το διάστρεμμα, αποτελεί τον πιο συχνό τραυματισμό στον αθλητισμό ο οποίος μάλιστα εμφανίζει υψηλά ποσοστά επανατραυματισμού. Τα διαστρέμματα των αστραγάλων αντιπροσωπεύουν το 10% όλων των επισκέψεων στο νοσοκομείο και έχει σημειωθεί σταδιακή αύξηση των συγκεκριμένων τραυματισμών τα τελευταία 30 χρόνια λόγω αυξημένης συμμετοχής στα ερασιτεχνικά αθλήματα.
Ανεξάρτητα από το πότε αναζητείται ιατρική ή φυσικοθεραπευτική βοήθεια, είναι καλά τεκμηριωμένο ότι ένα σημαντικό ποσοστό των ασθενών δεν ανακάμπτει ποτέ πλήρως παρουσιάζοντας μακροχρόνια προβλήματα όπως για παράδειγμα αστάθεια, αδυναμία, πόνο σε δραστηριότητες και πολλά άλλα.
Ανατομία και μηχανισμός κάκωσης
Το σύμπλεγμα των πλαγίων συνδέσμων του αστραγάλου αποτελείται από τρεις συνδέσμους (Εικόνα 1):
· Πρόσθιος αστραγαλοπερονιαίος
· Πτερνοπερονιαίος
· Οπίσθιος αστραγαλοπερονιαίος
με τον πρώτο να είναι ασθενέστερος (εξαιτίας της μικρότερης αντοχής του στη φόρτιση) και να τραυματίζεται πιο συχνά σε σύγκριση με τους άλλους δύο.
Εικόνα 1: Πλάγιοι σύνδεσμοι ποδοκνημικής
Ο τραυματισμός μπορεί μερικώς να εξηγηθεί από τη σχετική αδυναμία των πλαγίων συνδέσμων αλλά και από την τάση του αστραγάλου να πηγαίνει προς τα μέσα, κίνηση η οποία ορίζεται ως υπτιασμός (Εικόνα 2).
Εικόνα 2: Υπτιασμός της ποδοκνημικής
Αθλήματα που περιλαμβάνουν απότομες αλλαγές κατεύθυνσης και προσγείωση από άλματα εμφανίζουν την πιθανότητα τραυματισμού των συνδέσμων και μάλιστα έρευνες έχουν αποδείξει πως η επίδραση των αντιπάλων στα αθλήματα επαφής αυξάνουν ακόμα περισσότερο τον κίνδυνο τραυματισμού.
Φυσικοθεραπευτική αξιολόγηση και επιστροφή στον αθλητισμό
Λαμβάνοντας υπόψη το υψηλό ποσοστό επανατραυματισμού αλλά και τις επιπλοκές που μπορούν να δημιουργηθούν κατά την αποκατάσταση του τραυματισμού αυτού, η επιστροφή στις αθλητικές δραστηριότητες είναι μία πρόκληση για τον ασθενή αλλά και φυσικοθεραπευτή.
Σύμφωνα μάλιστα με έρευνες, μακροχρόνια προβλήματα ποδοκνημικής, που ταλαιπωρούν πολλούς αθλητές και μη, οφείλονται σε ανεπαρκή φυσικοθεραπευτικά προγράμματα καθώς και από βεβιασμένες αποφάσεις για επιστροφή στις αθλητικές δραστηριότητες.
· Άρα, δίνοντας μεγαλύτερη προσοχή κατά την αντιμετώπιση αυτών των τραυματισμών έχουμε καλύτερα αποτελέσματα!
Βεβαίως είναι δύσκολο να προβλέψουμε ακριβώς το πότε μπορεί να επιστρέψει ο κάθε αθλητής έπειτα από έναν τέτοιο τραυματισμό.
Παρά τη δεδομένη δυσκολία ωστόσο η λεπτομερής αξιολόγηση αποτελεί τη βάση μίας επιτυχημένης προσέγγισης και έπειτα η θέσπιση βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων στόχων οδηγεί σε ασφαλή και πιο σίγουρη απόφαση για επιστροφή στις αθλητικές δραστηριότητες.
Η διαθέσιμη βιβλιογραφία ακόμα και αν αδυνατεί να ορίσει τα κριτήρια-στόχους που πρέπει να επιτευχθούν προτού επιτραπεί η επιστροφή σε αθλητικές δραστηριότητες, υπάρχουν κάποια κριτήρια τα οποία παίζουν σημαντικό ρόλο στη λήψη της συγκεκριμένης απόφασης.
Ποια είναι αυτά;
Σε κάθε τραυματισμό η αντιμετώπιση του πόνου, φλεγμονής και επαναφορά του πλήρους εύρους κίνησης (Εικόνα 3) και δύναμης είναι κάποιοι από τους αρχικούς στόχους κατά την αποκατάσταση και δεν θα πρέπει να παραβλέπονται.
Εικόνα 3: Κινήσεις της ποδοκνημικής άρθρωσης
Η ισορροπία, τόσο στατική όσο και δυναμική, αποτελεί ένα βασικό παράγοντα της αποκατάστασης και φυσικά ένα φυσικοθεραπευτικό πρόγραμμα θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει αυτά τα στοιχεία, όπως για παράδειγμα ασκήσεις στις εικόνες 4 και 5.
Εικόνα 4:Star Excursion Balance Test
Εικόνα 5: Single leg hop for distance
Επιστροφή στις αθλητικές δραστηριότητες δεν θα μπορούσε να επιτευχθεί εάν ο κάθε αθλητής δεν διατηρήσει ή επιστρέψει στο ίδιο επίπεδο φυσικής κατάστασης που βρισκόταν πριν τον τραυματισμό ή ακόμα και να είναι ακόμα πιο βελτιωμένος ως προς αυτό.
Η πρόσβαση σε εξοπλισμό που να δίνει την δυνατότητα διατήρησης και βελτίωσης της φυσικής κατάστασης είναι πολύ σημαντική με επιλογές σαν το στατικό ποδήλατο, το κωπηλατικό μηχάνημα και ο διάδρομος του γυμναστηρίου να είναι οι πιο συχνές. Αντίστοιχες επιλογές αποτελούν ο αντιβαρυτικός διάδρομος και η προπόνηση σε πισίνα.
Κάθε αθλητής είναι μοναδικός και σίγουρα το άθλημα που έχει ο καθένας σκοπό να επιστρέψει έχει διαφορετικές απαιτήσεις.
Ωστόσο, τα ίδια κριτήρια επιστροφής στο άθλημα θα είχαν δυο ποδοσφαιριστές που παίζουν σε διαφορετικές θέσεις στο γήπεδο;
Η απάντηση είναι σίγουρα ΟΧΙ!
Ακόμα και η θέση του κάθε αθλητή στο γήπεδο μπορεί να επηρεάσει την απόφαση για την επιστροφή στο άθλημα κάνοντας την αποκατάσταση πιο εξειδικευμένη βασιζόμενη στις απαιτήσεις της θέσης του αθλητή στο γήπεδο αξιολογώντας την απόδοσή του κατά την εκτέλεση των δραστηριοτήτων αυτών.
Τέλος, ένας πολύ σημαντικός παράγοντας που πρέπει να εκτιμάται και να λαμβάνεται υπόψη είναι η ψυχο-κοινωνική ετοιμότητα του αθλητή προτού επιστρέψει στις αθλητικές δραστηριότητες. Έχει αποδειχθεί πως όσο πιο έτοιμος νιώθει ο κάθε αθλητής τόσο μικρότερο ρίσκο επανατραυματισμού υπάρχει σε σύγκριση με εκείνους που δεν νιώθουν ακόμα έτοιμοι να επιστρέψουν στο άθλημα.
Τι να κρατήσω από το συγκεκριμένο άρθρο;
· Καθυστερημένη φυσική αξιολόγηση (4-5 μέρες) έχει καλύτερα αποτελέσματα από μία που γίνεται εντός 48 ωρών από τον τραυματισμό.
· Η πλειοψηφία των διαστρεμμάτων της ποδοκνημικής μπορεί να αντιμετωπιστεί συντηρητικά με φυσικοθεραπεία ακολουθώντας ένα επαρκές φυσικοθεραπευτικό πρόγραμμα.
· Χειρουργική αντιμετώπιση μπορεί να προταθεί σε αθλητές υψηλών επιδόσεων με πλήρη ρήξη των πλαγίων συνδέσμων.
· Τα κριτήρια επιστροφής στις αθλητικές δραστηριότητες πρέπει να περιλαμβάνουν δραστηριότητες βασισμένες στο εκάστοτε άθλημα και να έχουν ως κριτήριο την απόδοση και τρόπο εκτέλεσης της δραστηριότητας αυτής από τον αθλητή.
Αναφορές:
Bossard, D.S., Remus, A., Doherty, C., et al. (2018) Developing consensus on clinical assessment of acute lateral ankle sprain injuries: protocol for an international and multidisciplinary modified Delphi process. Br J Sports Med, 52:1539.
Cloke, D.J.,Spencer, S., Hodson, A., Deehan, D. (2009) The epidemiology of ankle injuries occurring in English football association academies. Br J Sports Med, 43(14):1119–25.
D’Hooghe, P., Cruz, F., and Alkhelaifi, K. (2020) Return to play after a lateral ligament ankle sprain. Current reviews in musculoskeletal medicine.
Khor, Y.P., and Tan, K.J. (2013) The anatomic pattern of injuries in acute inversion ankle sprains: a magnetic resonance imaging study. Orthop J Sports Med, 1(7).
Richie, D.H., and Izadi, F.E. (2015) Return to play after an ankle sprain. Clin podiatr med Surg.
Tassignon, B., Verschueren, J., Delahunt, E., Smith, M., Vicenzino, B., Verhagen, E., Meeusen, R. (2019) Criteria-based return to sport decision-making following lateral ankle sprain injury: a systematic review and narrative synthesis. Sports Medicine.