Your Physio Network - Γράφει ο Ξενοφών Κωνσταντάκης MT-MSc, MMACP, MCSP, AACP. Φυσικοθεραπευτής ΠΑΕ Παναθηναϊκός, Pilates Instructor - APPI (Australian Physiotherapy & Pilates Institute)
Pilates ! ‘Joseph Pilates’. Ένα όνομα μία…’θεραπευτική ιστορία’ που έμελε να αποτελέσει μια θεραπευτική παρέμβαση για την αντιμετώπιση ποικίλων μυοσκελετικών παθήσεων κυρίως της σπονδυλικής στήλης όπως την οσφυαλγία, την αυχεναλγία κτλ. Τα τελευταία χρόνια θα έλεγε κανείς ότι αποτελεί και μια ‘μόδα’ καθώς είναι ευρέως διαδεδομένη στο γενικό πληθυσμό. Δικαίως ή αδίκως ; Aς το αναλύσουμε.
Ήταν κάπου κατά τη διάρκεια του πρώτου παγκοσμίου πολέμου (1912) όταν ο Γερμανός ‘Joseph Pilates’ εργαζόταν σε ένα νησάκι της Μεγάλης Βρετανίας. Καθημερινά έβλεπε πολλούς ασθενείς στις κλίνες χωρίς να ασκούνται. Ο ίδιος τότε ξεκίνησε να χορηγεί ένα ασκησιολόγιο στους ασθενείς αυτούς με σκοπό τη λειτουργική βελτίωσή τους. Παρατηρήθηκε λοιπόν ότι οι ασθενείς αυτοί παρουσίαζαν ταχύτερη βελτίωση σε σχέση με εκείνους που δεν πραγματοποιούσαν κάποια μορφή άσκησης.
Τι είναι η μέθοδος Pilates ;
Η μέθοδος Pilates είναι ένας συνδυασμός νοητικής και σωματικής τεχνικής η οποία δίνει έμφαση στην εκκίνηση της κίνησης από τον κορμό γνωστή και ως οσφυο-πυελική περιοχή, (μέση & πυέλος), διατηρώντας τον σταθερό κατά την πραγματοποίηση των ασκήσεων. Κοινώς, βάσει της θεωρίας του Pilates ο ασκούμενος πρέπει να διατηρεί τον κορμό του σταθερό (σε σύσπαση) για την ενδυνάμωση είτε των μυών του κορμού είτε παράλληλα των περιφερικών αρθρώσεων.
Ο Tζόσεφ Πιλάτες πίστευε ότι συνδυάζοντας:
- την ακρίβεια της κίνησης
-την επίγνωση του ελέγχου της αναπνοής και
-μια συνεχόμενη κίνηση-σύσπαση,
ο ασκούμενος θα μπορεί να αλλάξει μη-φυσιολογικά μοτίβα κίνησης και να επιτύχει εκείνα που θα τον κάνουν λειτουργικό στην καθημερινότητά του. H μέθοδος Pilates χωρίζεται κατά βάση σε 2 κατηγορίες, ασκήσεις πάνω σε στρώμα εκγύμνασης (‘Matwork’) και σε ασκήσεις που γίνονται σε συσκευές-μηχανήματα Pilates πχ Reformer.
To Pilates δεν αφορά μόνο την αλλαγή των προτύπων μιας κίνησης και τη μείωση του πόνου αλλά επίσης προσανατολίζει τον ασκούμενο προς ένα υγιεινό τρόπο ζωής. Για το λόγο αυτό εφαρμόζεται και στα πλαίσια της γυμναστικής σε υγιή άτομα από γυμναστές για λόγους ευεξίας και εκγύμνασης.
Pilates ή Clinical Pilates ; Υπάρχει διαφορά ;
Ίσως να μην παίζει ρόλο η ονομασία αλλά σε ποιους απευθύνεται το Pilates και ποιος το υποδεικνύει. Η βασική διαφορά λοιπόν είναι ότι η μέθοδος Pilates εφαρμόζεται από τον γυμναστή και απευθύνεται σε υγιή άτομα ενώ απεναντίας το ‘Clinical Pilates’ εκτελείται από πιστοποιημένο φυσικοθεραπευτή απευθυνόμενο σε ασθενείς οι οποίοι φέρουν μυοσκελετικές παθήσεις, είτε της σπονδυλικής στήλης ή των περιφερικών αρθρώσεων.
O φυσικοθεραπευτής (Pilates Instructor) εφαρμόζει ‘Clinical Pilates’ κοινώς το ‘θεραπευτικό Pilates’ διαμέσου ενός λειτουργικού και ψυχαγωγικού συνάμα προγράμματος απευθυνόμενος τόσο σε group ασθενών όσο και ατομικά σε ένα μόνο ασθενή.
Σε ποιους εφαρμόζεται ;
Βρίσκει πεδίο εφαρμογής στο γενικό πληθυσμό ανεξαρτήτου ηλικίας και φύλου, εγκύους, αθλητές και μη που φέρουν μια ορθοπεδική πάθηση. Μπορεί να εφαρμοστεί είτε στα πλαίσια πρόληψης ή αποκατάστασης μιας πάθησης, ακόμα και μετεγχειρητικά. Κάθε ασκησιολόγιο προσαρμόζεται στις ανάγκες της εκάστοτε πάθησης και έχει το ανάλογο επίπεδο δυσκολίας λαμβάνοντας υπ’ ‘οψιν τα επίπεδα πόνου και δυσλειτουργίας του εκάστοτε ασθενή.
Οι ασκήσεις Pilates παρουσιάζουν μια προοδευτικότητα ως προς το επίπεδο δυσκολίας και συνήθως εφαρμόζονται παράλληλα με άλλες φυσικοθεραπευτικές μεθόδους με σκοπό τη μείωση του πόνου και βελτίωσης της λειτουργικότητας των ασθενών.
Είναι αποτελεσματικό ;
Πληθώρα ερευνητικών δεδομένων υποστηρίζει τη μέθοδο Pilates σαν μία αποτελεσματική θεραπευτική παρέμβαση για διάφορες μυοσκελετικές παθήσεις, κυρίως σπονδυλικής στήλης αλλά και των περιφερικών αρθρώσεων. Εξάρει τα θεραπευτικά της αποτελέσματα τόσο για παθήσεις πχ την οσφυαλγία, στην οξεία φάση τους όσο και σε περιπτώσεις χρόνιου (επίμονου) πόνου. Φαίνεται να παρέχει ικανοποιητικά βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα ως προς τον πόνο και τη δυσλειτουργία με ορισμένες μόνο έρευνες ωστόσο να προάγουν 100% τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματά αυτής. Επιπρόσθετα, υπάρχουν αρκετά δεδομένα που υποστηρίζουν τις ασκήσεις αυτές για τη βελτίωση τόσο της ισορροπίας όσο και της σωματικής ελαστικότητας.
Σταθεροποίηση ή ενδυνάμωση κορμού ;
Ιδιαιτέρως περίφημοι ορισμοί που συνοδεύουν τη μέθοδο Pilates είναι: ‘σταθεροποίηση του κορμού’ (core stability) ή ‘ενδυνάμωση του κορμού’ (core strengthening). Για την ακρίβεια θα μας βρείτε περισσότερο σύμφωνους με το δεύτερο όρο. Είναι γνωστό πλέον ότι η ‘ιατρκή ορολογία-γλώσσα’ είτε ‘θεραπεύει είτε επιδεινώνει’ καταστάσεις. Συνεπώς αναρωτιόμαστε γιατί να εισάγουμε στον εγκέφαλο ενός ασθενή ότι ο κορμός του είναι…ασταθής και ότι χρειάζεται να κάνει ασκήσεις σταθεροποίησης κορμού προκειμένου να γίνει καλά ; Αλήθεια, πόσοι από κείνους που επιλέγουν τη μέθοδο Pilates νιώθουν τη μέση τους ‘ασταθή’ ώστε να επιλέξουν ασκήσεις σταθεροποίησης ; Γιατί να παρουσιάσουμε ένα αίσθημα αστάθειας, ανασφάλειας και άσκοπης ενδεχομένως αυτό-προστασίας για τη σπονδυλική στήλη του εκάστοτε πάσχοντα ;. Διευκρινιστικά ωστόσο ο όρος ‘σταθεροποίηση’ ενδεχομένως να χρησιμοποιείται προκειμένου ο ασθενής να κρατάει σταθερό τον κορμό του κατά τη διενέργεια των ασκήσεων.
Συμπερασματικά
Στα πλαίσια της φυσικοθεραπείας το ‘Clinical Pilates’ φαίνεται να αποτελεί μία ασφαλή και αποτελεσματική θεραπευτική παρέμβαση. Σε συνδυασμό με άλλες φυσικοθεραπευτικές μεθόδους αποσκοπεί στη μείωση του πόνου και τη λειτουργική αποκατάσταση στοχεύοντας στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών. Εκ των σημαντικότερων ίσως είναι πως ο φυσικοθεραπευτής επιστρατεύοντας τον ορθό κλινικό συλλογισμό, θα πρέπει να γνωρίζει πότε, σε ποιον και γιατί θα εφαρμόσει ένα ασκησιολόγιο ‘Θεραπευτικού Pilates’. Δεν είναι όλες οι ασκήσεις κατάλληλες για όλους τους ασθενείς και δεν είναι όλοι οι ασθενείς κατάλληλοι για όλες τις ασκήσεις.
Σημεία κλειδιά
-Αν πονάτε απευθυνθείτε στον ιατρό ή στο φυσικοθεραπευτή σας
-Είναι μια αποτελεσματική και ευρέως διαδεδομένη θεραπευτική μέθοδος για πληθώρα μυοσκελετικών παθήσεων
-Ενδεχομένως να αποτελεί ‘ρίσκο’ ένας ασθενής να πραγματοποιεί ασκήσεις Pilates υπό την καθοδήγηση ενός γυμναστή μέσα σε ένα γκρουπ υγιών ατόμων
-Στον αντίποδα αναρωτιόμαστε γιατί ένα υγιές άτομο να ασκείται στο Pilates με έναν φυσικοθεραπευτή.
-Είναι πιο διαδεδομένο στο θηλυκό φύλο αλλά είναι εξίσου περίφημο και στο αρσενικό.
-Η μέθοδος Pilates δεν αποτελεί εξειδίκευση στο χώρο της φυσικοθεραπείας παρα μόνο μία ακόμη θεραπευτική παρέμβαση για την οποία ο θεραπευτής αποκτά πιστοποίηση μέσω συγκεκριμένων σεμιναρίων από διεθνείς και μη οργανισμούς ‘Clinical Pilates’.
Αναφορές
Wells, C., Kolt, G. S., Marshall, P., Hill, B., & Bialocerkowski, A. (2014). The effectiveness of Pilates exercise in people with chronic low back pain: a systematic review. Plos one, 9(7), e100402.
Wells, C., Kolt, G. S., Marshall, P., Hill, B., & Bialocerkowski, A. (2013). Effectiveness of Pilates exercise in treating people with chronic low back pain: a systematic review of systematic reviews. BMC medical research methodology, 13(1), 1-12.
Yamato, T. P., Maher, C. G., Saragiotto, B. T., Hancock, M. J., Ostelo, R. W., Cabral, C. M., ... & Costa, L. O. (2016). Pilates for low back pain: complete republication of a cochrane review. Spine, 41(12), 1013-1021.
Kamioka, H., Tsutani, K., Katsumata, Y., Yoshizaki, T., Okuizumi, H., Okada, S., ... & Mutoh, Y. (2016). Effectiveness of Pilates exercise: A quality evaluation and summary of systematic reviews based on randomized controlled trials. Complementary Therapies in Medicine, 25, 1-19.
Lim, E. C. W., Poh, R. L. C., Low, A. Y., & Wong, W. P. (2011). Effects of Pilates-based exercises on pain and disability in individuals with persistent nonspecific low back pain: a systematic review with meta-analysis. journal of orthopaedic & sports physical therapy, 41(2), 70-80.
Kloubec, J. A. (2010). Pilates for improvement of muscle endurance, flexibility, balance, and posture. The Journal of Strength & Conditioning Research, 24(3), 661-667.