Αποκατάσταση πρόσθιου χιαστού συνδέσμου του γόνατος. Πότε μπορώ να επιστρέψω στο τρέξιμο;

Your Physio Network - Γράφει ο Κωνσταντίνος Μιχόπουλος Μίχας, Φυσικοθεραπευτής BSc, MSc, MCSP, AACP, UKSCAM

Ο πρόσθιος χιαστός σύνδεσμος (ΠΧΣ) του γόνατος είναι από τους πιο ισχυρούς συνδέσμους του γόνατος παρέχοντας περίπου το 85% της σταθερότητας του γόνατος στις καθημερινές και αθλητικές μας δραστηριότητες.

Ο τραυματισμός του συγκεκριμένου συνδέσμου είναι πολύ συχνός κυρίως κατά την συμμετοχή μας σε αθλητικές δραστηριότητες. Ο τραυματισμός του ΠΧΣ συνήθως συμβαίνει χωρίς να έχει υπάρξει επαφή μεταξύ των αθλητών και ορίζεται ως τραυματισμός ‘’μη επαφής’’ και μπορεί να συμβεί σε καταστάσεις που απαιτούν απότομες αλλαγές κατεύθυνσης, κατά το ξαφνικό σταμάτημα αλλά και όταν προσγειωνόμαστε έπειτα από άλματα.

Η χειρουργική αντιμετώπιση έπειτα απο τραυματισμό του ΠΧΣ παραμένει η επικρατέστερη προσέγγιση έως και σήμερα για αθλητές που στοχεύουν την επιστροφή τους σε αθλητικές δραστηριότητες υψηλών απαιτήσεων. Για ανθρώπους πάλι που δεν στοχεύουν να επιστρέψουν σε υψηλές αθλητικές απαιτήσεις η αντιμετώπιση μπορεί να είναι συντηρητική και εξαρτάται από διάφορους παράγοντες οι οποίοι όμως δεν θα αναφερθούν σε αυτό το άρθρο.

Είτε είσαι επαγγελματίας αθλητής, λάτρης της καθημερινής ή περιστασιακής γυμναστικής σε κάποιο σημείο της αποκατάστασης σου έχει ζητηθεί να ξεκινήσεις το τρέξιμο.

Αυτό το βήμα είναι ιδιαίτερα σημαντικό αλλά και τρομακτικό για όλους που έχουν υποστεί τραυματισμό ΠΧΣ καθώς δημιουργεί ερωτήματα όπως:

• Μπορώ να τρέξω ξανά μετά από αυτό;

• Είμαι σίγουρα έτοιμος και ασφαλής να ξεκινήσω τρέξιμο;

• Υπάρχει πιθανότητα να τραυματιστώ ξανά;

ΝΑΙ, μπορούμε να επιστρέψουμε στο τρέξιμο μετά από τραυματισμό του ΠΧΣ και το συγκεκριμένο άρθρο έχει σκοπό να παραθέσει ορισμένα κριτήρια που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στην αποκατάσταση σύμφωνα με πρόσφατα ερευνητικά δεδομένα για την ασφαλή επιστροφή στο τρέξιμο έπειτα από τραυματισμό του ΠΧΣ συγκρίνοντας πρακτικές που είχαν εφαρμογή στο παρελθόν.

Πότε να επιστρέψω στο τρέξιμο;

Ένας από τους βασικούς στόχους κάθε φυσικοθεραπευτή στην αποκατάσταση του ΠΧΣ είναι ο καθορισμός του ιδανικού χρόνου για την επιστροφή στο τρέξιμο. Εάν είναι πολύ νωρίς μπορεί να τεθεί ο ασθενής σε κίνδυνο επανατραυματισμού, ενώ εάν είναι πολύ αργά ο φυσικοθεραπευτής μπορεί να χάσει την εμπιστοσύνη του ασθενούς και να επιβραδύνει την συμμετοχή του στο άθλημα της επιλογής του.

Η αποκατάσταση του ΠΧΣ στο παρελθόν διαχειριζόταν συντηρητικά ακολουθώντας παθητικές παρεμβάσεις έως ότου ξεπεραστούν τα συμπτώματα, πχ πόνος και οι περιορισμοί του εύρους κίνησης τα οποία όμως μπορούν να διαρκήσουν μερικούς μήνες. Η κατάσταση του μυϊκού συστήματος είχε τραβήξει την προσοχή κατά κάποιο τρόπο, χωρίς ωστόσο ακρίβεια σχετικά με την ανάπτυξη διαφορετικών ιδιοτήτων της δύναμης. Έπειτα η ‘’λειτουργική αποκατάσταση’’ έπαιρνε μέρος μόλις τα συμπτώματα του γόνατος το επέτρεπαν έως ότου ο αθλητής να πάρει την άδεια από τον ορθοπεδικό χειρουργό για να ξεκινήσει την προπόνηση συνήθως εξαιρετικά εξαρτώμενος από τον χρόνο.

Σήμερα, αυτή η αντιμετώπιση θεωρείται ξεπερασμένη όπου έδωσε χώρο σε μια πιο ενεργητική φυσικοθεραπευτική προσέγγιση. Αυτό σαν αποτέλεσμα είχε τη δημιουργία επιταχυνόμενων πρωτοκόλλων οδηγώντας σε μια πρώιμη έναρξη λειτουργικών δραστηριοτήτων σε σύγκριση με τις προηγούμενες.

Θεμελιώδη στοιχεία και δεξιότητες στο τρέξιμο

Η αναγνώριση των αναγκών του τρεξίματος και η έγκαιρη αντιμετώπιση των αναγκών αυτών θα βοηθήσει στην ασφαλή και όσο το δυνατόν πιο γρήγορη επιστροφή σε αυτό.

Εύρος κίνησης

Η απόκτηση πλήρους εύρους κίνησης μετά από κάθε τραυματισμό είναι σημαντική ωστόσο είναι απαραίτητο για την επιστροφή στο τρέξιμο;

Στον παρακάτω πίνακα αναγράφεται το εύρος κίνησης που απαιτείται στο τρέξιμο στην άρθρωση του γόνατος:

Πίνακας 1. Απαραίτητο εύρος κίνησης κατά το τρέξιμο στην άρθρωση του γόνατος

Πρώτος στόχος στην αποκατάσταση είναι η ανάκτηση της πλήρους έκτασης στο γόνατο και η μη απόκτησή της ορίζεται ως παράγοντας κινδύνου για αρνητικά μακροπρόθεσμα αποτελέσματα.

Ωστόσο βλέποντας τον πίνακα 1 γίνεται κατανοητό ότι η απόκτηση του πλήρους εύρους κίνησης σαν κριτήριο για την επιστροφή στο jogging δεν είναι υποχρεωτική και η απόκτηση του συγκεκριμένου εύρους κίνησης είναι από τους πρώτους παράγοντες με σκοπό την επιστροφή στο τρέξιμο.

Μυϊκή δύναμη ή μήπως κάτι παραπάνω από αυτό;

Όπως αναφέρθηκε η μυϊκή δύναμη έπαιζε και παίζει σημαντικό ρόλο στην επιστροφή στο τρέξιμο ακόμα και σήμερα.

Ας δούμε λίγο πιο προσεχτικά:

Το ‘’σωστό’’ τρέξιμο προϋποθέτει την παραγωγή σημαντικών δυνάμεων στο μυοσκελετικό σύστημα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα. Αυτές οι δυνάμεις είναι ασφαλώς μεγαλύτερες όταν προσπαθούμε να επιταχύνουμε (σπριντάρουμε) αλλά και κατά τη μέγιστη ταχύτητα στο τρέξιμο. Όμως οι απαιτήσεις του τρεξίματος δεν είναι μόνο η δυνατότητα παραγωγής της δύναμης αλλά βεβαίως και η απορρόφηση των κραδασμών η οποία καθώς μιλάμε για μία μονοποδικής στήριξης δραστηριότητα είναι αυξημένη σε σύγκριση με το περπάτημα.

Πόσο πιό απαιτητική είναι η μονοποδική στήριξη κατά το τρέξιμο;

Ο αθλητής κατά το χαλαρό τρέξιμο πρέπει να είναι σε θέση να δεχτεί 1,4-2,4 φορές το βάρους του σώματός του και αυτές οι δυνάμεις μπορούν να αυξηθούν έως και 3 φορές κατά την επιτάχυνση ή τη μέγιστη ταχύτητα.

Κινητικός έλεγχος τρεξίματος

Ανεξάρτητα από την επανάκτηση του εύρους κίνησης, δύναμης κ.ά, υπάρχουν περιπτώσεις όπου η δεξιότητα να τρέξει κανείς όπως παλιά έχει ‘’χαθεί’’ μετά από τον τραυματισμό.

Τις περισσότερες φορές έχει να κάνει με τον φόβο του ατόμου να φορτίσει το πόδι αλλά μπορεί να οφείλεται από την έλλειψη συνέργειας του σώματος για την επίτευξη της δραστηριότητας.

Για την βελτίωση και αντιμετώπιση των δυο προαναφερθέντων μεγάλη σημασία έχει η βαθμιαία εξατομικευμένη έκθεση του κάθε ατόμου σε ασκήσεις χαμηλών απαιτήσεων φόρτισης/αποστάσεων και σταδιακής αύξησης αυτών των δραστηριοτήτων.

Τί να κρατήσω από αυτό το άρθρο;

Μπορεί η αποκατάσταση του ΠΧΣ να απαιτεί ένα μεγάλο χρονικό διάστημα και ο κάθε ασθενής να έχει να αντιμετωπίσει πολλές προκλήσεις όπως:

• Αντιμετώπιση πόνου

• Ανάκτηση εύρους κίνησης και δύναμης

• Προοδευτική επιστροφή στην καθημερινότητα και δραστηριότητες

Ακολουθώντας τις συμβουλές του ορθοπεδικού χειρουργού και φυσικοθεραπευτή του βασιζόμενες και σχεδιασμένες για τον κάθε ασθενή ατομικά μπορεί ο καθένας να επιστρέψει με ασφάλεια όχι μόνο στο τρέξιμο αλλά και σε πιο απαιτητικές δραστηριότητες.

Αναφορές:

1. Bezodis, I.N., Kerwin, D.G., and Salo, A.I. (2008) Lower-limb mechanics during the support phase of maximum-velocity sprint running. Medicine & Science in Sports & Exercise, 40(4):707-715.

2. Dugan, S.A., and Bhat, K.P. (2005) Biomechanics and analysis of running gait. Physical Medicine and Rehabilitation Clinics of North America, 16:603-621.

3. Folland, J.P., Allen, S.J., Black, M.I., Handsaker, J.C., Forrester, S.E. (2017) Running technique is an important component of running economy and performance. Medicine & science in sports & exercise, 1412-1423

4. Grabowski, A.M., and Kram, R. (2008) Effects of velocity and weight support on ground reaction forces and metabolic power during running. Journal of applied biomechanics, 24:288-297.

5. Herrington, L., Myer, G., and Horsley, I. (2013) Task based rehabilitation protocol for elite athletes following anterior cruciate ligament reconstruction: a clinical commentary. Physical therapy in sport, 1-11.

6. Nagahara, R., Mizutani, M., Matsuo, A., Kanehisa, H., Fukunaga, T. (2017) Association of sprint performance with ground reaction forces during acceleration and maximal speed phases in a single sprint. Journal of Applied biomechanics

7. Rambaud, A.J.M., Ardern, C.L., Thoreux, P., Regnaux, J., Edouard, P. (2018) Criteria for return to running after anterior cruciate ligament reconstruction: a scoping review. Br J Sports Med, 52:1437-1444.